«Εργαλείο παραπληροφόρησης» σε 70 χώρες το ίντερνετ, τι γίνεται στην Ελλάδα

Εξαπλώνεται σε ολοένα και περισσότερες χώρες η χρήση του ίντερνετ για τη διεξαγωγή οργανωμένων εκστρατειών πολιτικής παραπληροφόρησης, σύμφωνα με νέα έρευνα του Ινστιτούτου Ίντερνετ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Το 2019, αυξήθηκαν σε 70 (από 48 το 2018 και 28 το 2017) οι χώρες όπου σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό διεξάγονται οργανωμένες καμπάνιες πολιτικής παραπληροφόρησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η Ελλάδα είναι πλέον ανάμεσα σε αυτές τις χώρες, αλλά στη χώρα μας το πρόβλημα εμφανίζεται συγκριτικά μικρότερο από ό,τι σε άλλες.

Σε 26 χώρες η πολιτική παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο γίνεται με κρατική πρωτοβουλία, όπως μεταδίδει το ΑΜΠΕ, ενώ σε άλλες αφορά κυρίως μη κρατικές πρωτοβουλίες όπου εμπλέκονται πολιτικοί ή τουλάχιστον ένα πολιτικό κόμμα. Όσον αφορά την πρώτη και πιο σοβαρή ομάδα χωρών, για παράδειγμα, στο Βιετνάμ η κυβέρνηση ζητά από τους πολίτες να κάνουν φιλοκυβερνητικές αναρτήσεις στις προσωπικές σελίδες τους στο Facebook, στη Γουατεμάλα η κυβέρνηση «χακάρει» και υποκλέπτει λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να σιγάσει τις αντίθετες γνώμες πολιτών, ενώ στην Αιθιοπία το κυβερνών κόμμα προσέλαβε επ’ αμοιβή ανθρώπους για να επηρεάζουν υπέρ του με αναρτήσεις τους τον διάλογο στα social media.

Το Facebook και άλλες παρεμφερείς διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως το YouTube και το Twitter, προσπαθούν να καταπολεμήσουν την προπαγάνδα και τη διασπορά ψευδών ειδήσεων (fake news), όμως ουκ ολίγες κυβερνήσεις ανά τον κόσμο καταφεύγουν πλέον ακριβώς σε αυτές τις πρακτικές, σύμφωνα με την έκθεση «The Global Disinformation Order» του Oxford Internet Institute και του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Στόχος τέτοιων άνωθεν καθοδηγούμενων εκστρατειών παραπληροφόρησης είναι να απαξιωθούν οι πολιτικοί αντίπαλοι, να «θαφτούν» οι αντίπαλες απόψεις και να γίνουν παρεμβάσεις σε υποθέσεις άλλων χωρών, σύμφωνα με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης».

Οι ερευνητές συνέλεξαν πληροφορίες από ειδησεογραφικούς οργανισμούς, οργανώσεις πολιτών και κυβερνήσεις, δημιουργώντας μία από τις πιο ολοκληρωμένες μέχρι σήμερα εικόνες των πρακτικών παραπληροφόρησης διεθνώς. Το Facebook παραμένει το No 1 μέσο για τέτοιες καμπάνιες. Οργανωμένες εκστρατείες προπαγάνδας στην πλατφόρμα του ανακαλύφθηκαν σε 56 χώρες. Ως βασικά εργαλεία χρησιμοποιούνται ρομπότ λογισμικού (bots), «τρολ» με αμοιβή, fake λογαριασμοί κ.ά.

Οι ερευνητές επισημαίνουν την ανάδυση της Κίνας ως ισχυρής δύναμης, πλέον, στο πεδίο της παγκόσμιας παραπληροφόρησης και όχι απλώς στο εσωτερικό της (κάτι που δείχνουν και οι αντιδράσεις της με αφορμή τις πρόσφατες συγκρούσεις στο Χονγκ Κονγκ).

Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Ίντερνετ της Οξφόρδης, Φίλιπ Χάουαρντ, τόνισε ότι τέτοιες καμπάνιες παραπληροφόρησης δεν μπορούν πια να θεωρούνται έργο «μοναχικών χάκερ ή μεμονωμένων ακτιβιστών ή εφήβων που βγάζουν το ψωμί τους από το υπόγειό τους», καθώς, όπως είπε, η παραπληροφόρηση γίνεται με επαγγελματικό τρόπο από επίσημους οργανισμούς που νοικιάζουν χώρους και δίνουν μπόνους απόδοσης.

Ολοένα συχνότερα διάφορες κυβερνήσεις δημιουργούν «κυβερνο-στρατεύματα» είτε από ανθρώπους είτε από δίκτυα bots, με στόχο να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη κατά βούληση, να καταπολεμήσουν την πολιτική διαφωνία, ακόμη και τον Τύπο. Αυτό γίνεται όχι μόνο από μεγάλες χώρες αλλά πλέον και από μικρότερες (π.χ. Αζερμπαϊτζάν, Τατζικιστάν, Ζιμπάμπουε, Μπαχρέιν κ.ά.), οι οποίες εύκολα μπορούν να στήσουν τέτοιες επιχειρήσεις κατευθυνόμενης επιρροής στο διαδίκτυο, είτε για να καταπιέσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα είτε για να ρίξουν «λάσπη» σε πολιτικούς αντιπάλους.

Τουλάχιστον επτά χώρες (Κίνα, Ρωσία, Ινδία, Ιράν, Πακιστάν, Σ. Αραβία, Βενεζουέλα) έχουν κάνει προσπάθειες να επηρεάσουν μέσω διαδικτύου, κυρίως στο Facebook και στο Twitter, απόψεις και καταστάσεις πέραν των συνόρων τους, σύμφωνα με την έκθεση.

Ελλάδα

Για την Ελλάδα αναφέρεται ότι τόσο το Facebook όσο και το Twitter αξιοποιούνται κατ’ εξοχήν από πολιτικούς και πολιτικά κόμματα για τη «χειραγώγηση» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μέσω χρήσης τόσο ανθρώπων όσο και bots. Ως κύριος στόχος στη χώρα μας εμφανίζεται η επίθεση στους πολιτικούς αντιπάλους και η «σίγασή» τους μέσω «τρολ» και συστηματικής παραπληροφόρησης.

Όσον αφορά το επίπεδο της δραστηριότητας των «κυβερνο-στρατευμάτων», από τις τέσσερις κατηγορίες της έκθεσης (ελάχιστη, χαμηλή, μέση, υψηλή), η Ελλάδα ανήκει στην πρώτη κατηγορία της «ελάχιστης» δραστηριότητας, μαζί με χώρες όπως η Σουηδία, η Ολλανδία, η Κροατία, η Ν. Κορέα, η Αργεντινή κ.ά. Η δραστηριότητα στη χώρα μας χαρακτηρίζεται περιστασιακή και όχι μόνιμη, ενώ δεν καταγράφονται πληροφορίες για τον αριθμό και το μέγεθος των ομάδων που κάνουν την online παραπληροφόρηση.