Η Ιαπωνία έφτασε στη Σελήνη

Το ρομποτικό διαστημικό σκάφος SLIM της Ιαπωνίας προσεδαφίστηκε στην επιφάνεια της Σελήνης, σηματοδοτώντας μια τεράστια επιτυχία για την χώρα, καθώς έγινε μόλις η πέμπτη χώρα που καταφέρνει κάτι τέτοιο. Οι άλλες χώρες που ανήκουν στο «club» των προσεδαφίσεων στη Σελήνη είναι η Σοβιετική Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες πραγματοποίησαν τα πρώτα τους ταξίδια κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Κίνα, της οποίας η πρώτη προσεδάφιση έγινε τον Δεκέμβριο του 2013, και η Ινδία, της οποίας το Chandrayaan-3 προσγειώθηκε τον περασμένο Αύγουστο.

«Πρώτα απ’ όλα, η προσεδάφιση ήταν επιτυχής», δήλωσε ο Yamakawa Hiroshi, πρόεδρος της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης (JAXA), κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου μετά την προσεδάφιση, και συνέχισε λέγοντας ότι «θα πρέπει να είμαστε σε θέση να αποκτήσουμε πρόσβαση στη σεληνιακή επιφάνεια».

Ωστόσο, τα νέα για το SLIM δεν ήταν μόνο καλά: οι ηλιακοί συλλέκτες του διαστημικού σκάφους δεν παράγουν ηλεκτρική ενέργεια όπως είχε σχεδιαστεί στη σεληνιακή επιφάνεια, γεγονός που ανέφεραν αξιωματούχοι της JAXA κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης. Αν το πρόβλημα δεν διορθωθεί σύντομα, το SLIM θα μπορούσε να σιωπήσει για πάντα, καθώς η μπαταρία του μπορεί να υποστηρίξει τις δραστηριότητες του στη Σελήνη μόνο για λίγες ώρες.

Το SLIM (συντομογραφία του “Smart Lander for Investigating Moon“) εκτοξεύτηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο, μαζί με ένα διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων-Χ που ονομάζεται XRISM. Το τηλεσκόπιο τοποθετήθηκε σε χαμηλή τροχιά αμέσως μετά την απογείωση (και πρόσφατα έστειλε τις πρώτες δοκιμαστικές εικόνες του), αλλά το SLIM συνέχισε το ταξίδι του για τη Σελήνη.

Το σκάφος ακολούθησε μια μακρά και ελικοειδή πορεία προς τη Σελήνη, καταλήγοντας τελικά σε σεληνιακή τροχιά την ημέρα των Χριστουγέννων. Η αρχική του τροχιά ήταν εξαιρετικά ελλειπτική, φέρνοντας το SLIM σε απόσταση 600 χιλιομέτρων από τη σεληνιακή επιφάνεια στο κοντινότερο σημείο του και 4.000 χιλιομέτρων στο πιο μακρινό. Νωρίς το πρωί της Κυριακής 14 Ιανουαρίου 2024, το SLIM πραγματοποίησε μια κρίσιμη ανάφλεξη του κινητήρα προκειμένου να μπει σε κυκλική τροχιά προετοιμάζοντας τις διαδικασίες καθόδου και προσεδάφισης. Οι διαδικασίες αυτές συνεχίστηκαν με άλλη μια ανάφλεξη στις 19 Ιανουαρίου, η οποία έφερε την τροχιά του SLIM σε ύψος περίπου 15 χιλιομέτρων πάνω από τη σεληνιακή επιφάνεια, και κορυφώθηκαν με την επιχείρηση προσεδάφισης που στέφθηκε με επιτυχία.

Όλα φαίνονταν να κυλούν ομαλά. Το SLIM πέτυχε τους διάφορους στόχους του κατά την κάθοδο και το σκάφος επικοινωνούσε με τους χειριστές του καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορικής του προσγείωσης, αλλά και πέραν αυτής. Ωστόσο, η JAXA δεν μπορούσε να επιβεβαιώσει την κατάσταση του SLIM αμέσως μετά την προσγείωση. Περίπου μια ώρα αργότερα, η υπηρεσία ανακοίνωσε τα προβλήματα τροφοδοσίας του σκάφους.

Δεν έχει διευκρινιστεί γιατί οι ηλιακοί συλλέκτες δεν λειτουργούν, δήλωσαν αξιωματούχοι της JAXA. Αλλά είναι απίθανο να υπέστησαν ζημιά κατά την προσεδάφιση, επειδή ο υπόλοιπος εξοπλισμός του SLIM φαίνεται να είναι εντάξει και λειτουργικός. Υπάρχει το ενδεχόμενο η προσεδάφιση να μην είναι προσανατολισμένη προς τον Ήλιο όπως αναμενόταν, σύμφωνα με την JAXA.

Το SLIM στόχευσε να προσγειωθεί σε απόσταση μόλις 100 μέτρων από το σημείο-στόχο του στο χείλος του κρατήρα Shioli, γεγονός που εξηγεί το παρατσούκλι “Moon Sniper” του διαστημικού σκάφους. Φαίνεται ότι το SLIM πέτυχε την επιδιωκόμενη ακρίβεια στην προσεδάφιση, δήλωσαν αξιωματούχοι της JAXA, αν και θα χρειαστεί περίπου ένας μήνας για να επιβεβαιώσει η ομάδα της αποστολής αυτό το συμπέρασμα. Επιπλέον, το SLIM είχε ως στόχο να αποδείξει ότι τα μικρά, σχετικά φθηνά διαστημικά σκάφη είναι ικανά να επιτύχουν εντυπωσιακά επιτεύγματα εξερεύνησης. Ζυγίζει μόλις 200 κιλά χωρίς προωθητικό καύσιμο, και η αποστολή του κόστισε περίπου 18 δισεκατομμύρια γιεν (€110 εκατ.).

Αν και το SLIM είναι πρωτίστως ένα σύστημα επίδειξης τεχνολογίας προσεδάφισης, έχει σχεδιαστεί για να εκτελέσει ορισμένες επιστημονικές μελέτες κατά τη διάρκεια της αποστολής του στην επιφάνεια της Σελήνης, η οποία αναμένεται να διαρκέσει μία σεληνιακή ημέρα ή περίπου δύο γήινες εβδομάδες. Το SLIM δεν διαθέτει θερμαντήρες για την προστασία των ηλεκτρονικών του από την ψυχρή σεληνιακή νύχτα.

Συγκεκριμένα, το SLIM θα μελετήσει ένα τμήμα της Mare Nectaris, που βρίσκεται περίπου 15 μοίρες νότια του σεληνιακού ισημερινού, χρησιμοποιώντας το ενσωματωμένο φασματόμετρό του. Τα δεδομένα που θα συλλέξει το όργανο θα μπορούσαν να αποκαλύψουν πληροφορίες σχετικά με τη σύσταση της περιοχής, οι οποίες με τη σειρά τους θα μπορούσαν να ρίξουν φως στο σχηματισμό και την εξέλιξη της Σελήνης, αλλά αυτό δεν θα συμβεί αν δεν λειτουργήσουν οι ηλιακοί συλλέκτες του.

Ακόμη, το SLIM μεταφέρει μαζί του δύο μικροσκοπικά ρομπότ – μια μικρή χοάνη που ονομάζεται LEV-1 και ένα σκάφος σε σχήμα μπάλας, γνωστό ως LEV-2. (“LEV” είναι η συντομογραφία του “Lunar Excursion Vehicle”.) Αυτά τα μικρά ρομπότ σχεδιάστηκαν για να απομακρύνονται από το μητρικό σκάφος SLIM, να συλλέγουν κάποια δικά τους δεδομένα και να τραβούν φωτογραφίες. Τα δεδομένα δείχνουν ότι τόσο το LEV-1 όσο και το LEV-2 έχουν τεθεί σε λειτουργία όπως είχε προγραμματιστεί, δήλωσαν οι αρμόδιοι της JAXA.

Τώρα, περιμένουμε ενημέρωση σχετικά με τους ηλιακούς συλλέκτες του SLIM, αλλά όπως και να εξελιχθούν τα πράγματα, το επίτευγμα της JAXA είναι σημαντικό για τους λόγους που προαναφέρθηκαν.