Σύνοψη για όσους δεν έχουν χρόνο
- Το γεγονός: Η CBP προτείνει υποχρεωτική δήλωση social media (ιστορικό 5ετίας) για ταξιδιώτες ESTA.
- Ποιους αφορά: Πολίτες 42 χωρών του προγράμματος Visa Waiver, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
- Επιπλέον δεδομένα: Ζητούνται email 10ετίας, τηλέφωνα 5ετίας και στοιχεία συγγενών.
- Ο στόχος: Ενίσχυση ελέγχων ασφαλείας (“Extreme Vetting”) της κυβέρνησης Τραμπ.
- Οι κίνδυνοι: Ζητήματα ιδιωτικότητας, πιθανή αυτο-λογοκρισία και άρνηση εισόδου λόγω πολιτικών πεποιθήσεων.
Η εποχή που το ταξίδι στις ΗΠΑ απαιτούσε απλώς ένα διαβατήριο και μια τυπική έγκριση ESTA φαίνεται να περνά ανεπιστρεπτί στο παρελθόν. Η κυβέρνηση Trump ετοιμάζεται να εφαρμόσει μια από τις πιο αμφιλεγόμενες πολιτικές ελέγχου συνόρων: την υποχρεωτική αποκάλυψη του ιστορικού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για όλους τους ταξιδιώτες που εισέρχονται στη χώρα χωρίς βίζα.
Σε μια κίνηση που αναμένεται να προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις από οργανώσεις προστασίας προσωπικών δεδομένων αλλά και διπλωματικούς τριγμούς, η Υπηρεσία Τελωνείων και Προστασίας των Συνόρων των ΗΠΑ (CBP) κατέθεσε πρόταση που μετατρέπει τα ψηφιακά μας αποτυπώματα σε προαπαιτούμενο εισόδου.
Τι αλλάζει για τους Έλληνες ταξιδιώτες
Μέχρι σήμερα, η συμπλήρωση των πεδίων για τα social media στην αίτηση ESTA (Electronic System for Travel Authorization) ήταν προαιρετική. Οι περισσότεροι ταξιδιώτες από τις 42 χώρες του Προγράμματος Απαλλαγής από Βίζα (Visa Waiver Program) – στο οποίο συμπεριλαμβάνεται και η Ελλάδα – προσπερνούσαν το συγκεκριμένο πεδίο χωρίς συνέπειες.
Σύμφωνα με τη νέα πρόταση που δημοσιεύθηκε στο Ομοσπονδιακό Μητρώο των ΗΠΑ, αυτό παύει να ισχύει. Η CBP επιδιώκει να καταστήσει υποχρεωτική τη δήλωση όλων των λογαριασμών social media που διατηρεί ο αιτών τα τελευταία πέντε χρόνια.
Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι για να εγκριθεί το ταξίδι ενός Έλληνα πολίτη στη Νέα Υόρκη ή το Λος Άντζελες, θα πρέπει να παραδώσει στις αμερικανικές αρχές τα “κλειδιά” της ψηφιακής του ζωής: τα handles (ονόματα χρήστη) σε πλατφόρμες όπως το Facebook, το X (πρώην Twitter), το Instagram, το TikTok και το LinkedIn.
Όχι μόνο Social Media: Η λίστα των απαιτήσεων μεγαλώνει
Το “ψηφιακό φακέλωμα” δεν σταματά εδώ. Η πρόταση της αμερικανικής κυβέρνησης επεκτείνει δραματικά τον όγκο των πληροφοριών που απαιτούνται, ζητώντας επιπλέον:
- Ιστορικό Email: Όλες τις διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που χρησιμοποιήθηκαν τα τελευταία 10 χρόνια.
- Τηλεφωνικοί Αριθμοί: Όλα τα τηλέφωνα (σταθερά και κινητά) της τελευταίας πενταετίας.
- Οικογενειακό Δέντρο: Λεπτομερή στοιχεία (ονοματεπώνυμα, ημερομηνίες γέννησης) για γονείς, συζύγους και παιδιά.
- Βιομετρικά Δεδομένα: Διευρυμένη συλλογή στοιχείων που ενδέχεται να περιλαμβάνει πέρα από δακτυλικά αποτυπώματα και αναγνώριση ίριδας ή DNA σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ελέγχου.
Το δόγμα της «Εθνικής Ασφάλειας» και οι αντιδράσεις
Η λογική πίσω από αυτή την αυστηροποίηση, σύμφωνα με αξιωματούχους της CBP, είναι η θωράκιση της εθνικής ασφάλειας. Το σκεπτικό είναι πως η ανάλυση της διαδικτυακής παρουσίας ενός ατόμου μπορεί να αποκαλύψει πιθανές διασυνδέσεις με εξτρεμιστικές ομάδες ή προθέσεις που δεν εντοπίζονται στους παραδοσιακούς ελέγχους ποινικού μητρώου.
Ωστόσο, οι επικριτές της πολιτικής μιλούν για μια «ψηφιακή σωματική έρευνα». Οργανώσεις όπως η ACLU (American Civil Liberties Union) και το Brennan Center for Justice έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι τέτοια μέτρα οδηγούν σε μαζική αυτο-λογοκρισία.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι σαφές: Θα διστάσει π.χ. ένας Ευρωπαίος πολίτης να ασκήσει κριτική στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ στο X, αν γνωρίζει ότι αυτό το tweet μπορεί να του κοστίσει τις διακοπές ή το επαγγελματικό του ταξίδι στην Αμερική πέντε χρόνια αργότερα;
Γιατί τώρα;
Η χρονική συγκυρία δεν είναι τυχαία. Η επιστροφή του Donald Trump στον Λευκό Οίκο έφερε και την αναβίωση πολιτικών που είχαν επιχειρηθεί και κατά την πρώτη του θητεία, αλλά είτε είχαν μπλοκαριστεί νομικά είτε είχαν ανακληθεί από την κυβέρνηση Biden.
Η υποχρεωτικότητα των social media είχε ήδη επιβληθεί στους αιτούντες κανονικής βίζας από το 2019. Τώρα, το μέτρο επεκτείνεται στους “προνομιούχους” ταξιδιώτες του Visa Waiver Program, κλείνοντας ουσιαστικά το “παραθυράκι” της ανωνυμίας για εκατομμύρια επισκέπτες από την Ευρώπη και την Ασία.
Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον του τουρισμού;
Η πρόταση βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε φάση δημόσιας διαβούλευσης για 60 ημέρες. Εάν εγκριθεί – κάτι που θεωρείται εξαιρετικά πιθανό δεδομένης της πολιτικής κατεύθυνσης της νέας κυβέρνησης – θα τεθεί σε ισχύ άμεσα.
Οι ειδικοί στον τουρισμό και τη νομική μετανάστευσης προειδοποιούν για πιθανές καθυστερήσεις στην έκδοση των ESTA, αλλά και για αύξηση των απορρίψεων βάσει αλγοριθμικών ελέγχων που μπορεί να παρερμηνεύσουν ένα αστείο ή μια πολιτική τοποθέτηση ως απειλή.
